مرکز موسیقی حوزه هنری به مناسبت بازنشر آلبوم «صبح شقایق» به آهنگسازی زنده‌یاد احمدعلی راغب، نشستی پیرامون موسیقی انقلابی با حضور تعدادی از هنرمندان و کارشناسان حوزه فرهنگ و هنر برگزار کرد.
به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری، عصر امروز یکشنبه 26 بهمن‌ماه نشستی به بهانه آلبوم «صبح شقایق» به‌عنوان یکی از اولین مجموعه‌های موسیقی پس از انقلاب اسلامی به آهنگسازی مرحوم احمدعلی راغب و خوانندگی مهرداد کاظمی و محمد گلریز که توسط مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر شده است، برگزار شد.
«صبح شقایق» عنوان یکی از تازه‌ترین محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با مشارکت دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما است که در قالب نخستین آلبوم موسیقی دوران انقلاب اسلامی با آهنگسازی زنده‌یاد احمدعلی راغب، شعر مرحوم حمید سبزواری و خوانندگی محمد گلریز و مهرداد کاظمی در سال ۱۳۶۰ بازنشر شد. ضمن اینکه «ای بهشتی سیرت»، «راه رجا»، «شهید مفتح»، «شهید مطهری»، «شقایق‌های پرپر»، «شهید نواب صفوی»، «شهید حداد عادل»، «به یاد اباذر زمان» قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده‌اند.
*راغب پدر موسیقی انقلاب اسلامی ایران است
میلاد عرفان‌پور مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری در ابتدای این نشست در مورد «صبح شقایق» گفت: آهنگ خاطره‌انگیز «به یاد شهدای انقلاب» از راغب انگیزه اصلی ما برای بازنشر این آلبوم بود.
عرفان‌پور افزود: مرکز موسیقی حوزه هنری در نظر داشت تا همزمان با چهلمین روز فوت مرحوم راغب برنامه ویژه‌ای برای ایشان داشته باشد. پس از مشورت‌هایی که با امیر راغب، فرزند مرحوم احمدعلی راغب داشتیم، ایشان پیشنهاد دادن تا با بازنشر آلبوم موسیقی «صبح شقایق» به نوعی یادی از مرحوم راغب کنیم.
وی ادامه داد: ما از پدر موسیقی انقلاب اسلامی ایران در این نشست صحبت می‌کنیم. این نشست یکی از جلسات مربوط به استاد راغب است و قرار است که سلسله نشست‌های دیگری در مورد این موضوع داشته باشیم.
*نابودی آرشیو موسیقی صدا و سیما ذائقه مردم را تغییر داد
امیر راغب فرزند احمدعلی راغب در این نشست با یادی از شهدای انقلاب اسلامی و تقدیر از مرکز موسیقی حوزه هنری برای بازنشر آلبوم موسیقی «صبح شقایق» گفت: سامان موسیقی کشور در دوره‌هایی که چهره‌های اهل ادب و شعرا مسئول سیاست‌گذاری‌های موسیقی بودند، خاطرات خوشی از این امر دارد. بزرگوارانی همچون مرحوم اوستا که نخستین دبیر شورای شعر رادیو بعد از انقلاب بودند و آقای ساعد باقری که دوره‌ای کوتاه که مسئولیت دفتر موسیقی صدا و سیما را برعهده داشتند و همچنین استاد علی معلم که سال‌ها مسئولیت مرکز موسیقی سازمان صدا و سیما را داشتند که خاطرات خوبی را برای ما از آن دوران یادآور می‌شود.
راغب افزود: هر یک از آثار آلبومی که سال 61 با عنوان «به یاد شهدای انقلاب» منتشر شد، به اقتضای رسانه در دوران پر تلاطم سال‌های نخست پیروزی انقلاب تولید شدند. بنای بر جمعآوری این آثار زیرمجموعه آلبوم وجود نداشت، کما اینکه کشور ما در روزهای نخست انقلاب امکانات لجستیکی لازم برای تکثیر آنها را هم نداشت؛ چرا که چند کمپانی بزرگی که قبل از انقلاب به تکثیر موسیقی می‌پرداختند، با پیروزی انقلاب تعطیل شده بودند.
وی ادامه داد: این آلبوم شاید به تصادف در آن سال‌ها تولید و منتشر شد. ماجرای آن هم از این قرار بود که مرحوم نادر گلچین که از خانواده هنرپروری از خطه گیلان بودند، پیشنهاد جمعآوری سرودهای انقلابی را به سازمان صدا و سیما به صورت دوستانه و غیر رسمی دادند و پی‌گیر دیگر امور آن شدند.
راغب ادامه داد: تولید سرود انقلاب با پیروزی انقلاب خاتمه نمی‌یابد. همچنین مضمون و آرایش سرودهای انقلابی عموماً برای شهدای انقلاب تولید می‌شدند. این موضوع نشان می‌دهد که جریان موسیقی انقلاب در جمهوری اسلامی ایران هم جریان زنده و بالنده‌ای بوده است.
وی با انتقاد از صدا و سیما در برخورد با موسیقی گفت: ذائقه مردم به دست صدا و سیما با از بین بردن آرشیو موسیقی‌های صدا و سیما و سرودهای آن تغییر کرده است. دوستان صدا و سیما با غفلت سازمان‌یافته‌ای که انجام دادند موجب تغییر ذائقه مردم شدند، حال وقتی از آنها سؤال می‌شود که چرا با آن آرشیو غنی صدا و سیما قهر کرده‌اید، پاسخ می‌دهند که ذائقه مردم تغییر کرده است. صدای و سیمایی که معتقد است ذائقه مردم تغییر کرده است، خودش باعث و بانی این رویداد است و باید فکر و عملی برای حل این مشکل کند.
راغب در پایان گفت: ان‌شاءالله بازنشر این آلبوم فتح بابی بر آشتی نهادهای سیاست‌گذاری فرهنگ کشور با آرشیو‌های‌شان باشد.
* صدا و سیما از سرودها و موسیقی انقلابی فاصله گرفته است
محمد گلریز از خوانندگان موسیقی انقلاب و از دوستان نزدیک مرحوم راغب در این نشست با اشاره به رویدادهای مربوط به تولید سرودهای انقلابی در روزهای پیش از پیروزی انقلاب گفت: چند ماه پیش از پیروزی انقلاب با مرحوم راغب ارتباط‌هایمان بیشتر شد. بنابر این آشنایی‌ها کار ما با هم بیشتر شد. ضمن درگیری‌های بسیار و حکومت نظامی ارتباطمان قطع نمی‌شد و در مورد فعالیت‌هایمان برنامه‌ریزی می‌کردیم.
گلریز افزود: راغب مرد شجاعی بود و جوّ وحشت و ترورهای آن روزهای پیش از پیروزی انقلاب را به هیچ وجه مهم نمی‌دانست، بلکه سرودهای انقلابی برایش اهمیت داشت. انقلابی که هنوز به پیروزی نرسیده بود. به این ترتیب مرحوم راغب از پیشتازان موسیقی و سرودهای انقلاب بود.
وی ادامه داد: مرحوم راغب در همان زمان‌ها در پیشنهادی ما را به فکر انداخت که در میان مردم حضور پیدا کنیم و قیام آنها را از نزدیک ببینیم و شعارهایشان را با تمام وجود حس کنیم. قیام‌ها جای جای خیابان‌های مهم تهران را در بر گرفته بود. وجود ملودی‌های مناسب از سوی مردم برای شعارهایشان به ما در تولید سرودهای انقلابی کمک می‌کرد. بسیاری از آثار را ما از شعارهای مردمی ایده می‌گرفتیم.
گلریز در ادامه گفت: مرحوم راغب از آدم‌های از جان‌گذشته بود؛ چرا که حکومت طاغوت برخوردهای بسیار شدید با یاری‌گران و حمایت‌کنندگان تظاهرات‌های مردمی می‌کرد. راغب هم که با ساخت سرودهای انقلابی به مردم روحیه می‌داد تا بیش از هر لحظه دیگر برای پیروزی انقلاب تلاش کنند.
وی افزود: سرودهای انقلابی گنجینه‌هایی هستند که یاد و خاطره راغب را زنده می‌کنند، چرا که بسیاری از این سروده‌های انقلابی به دست راغب ساخته شد.
گلریز ادامه داد: هنگامی که انقلاب پیروز شد ما در حوزه موسیقی و سرود با آثاری که مرحوم راغب تولید و آماده کرده بود، دستمان برای جشن پیروزی انقلاب پر بود.
خواننده سرود انقلابی «خجسته باد پیروزی» افزود: با ورود ما به رادیو، اولین آهنگی که ما خواندیم در مورد مقام معلم و در وصف آیت‌الله طالقانی بود. اولین آهنگی که از رادیو پس از پیروزی انقلاب پخش شد «معلم» با شعری از سید مهدی علوی بود.
گلریز با انتقاد از نوع رویکرد جدید مسئولان فرهنگی با سرودهای انقلابی گفت: یکی از مسائلی که مسئولان فرهنگی ما مدت‌هاست تصمیم گرفته‌اند این است که این سرودهای انقلابی دیگر مورد استقبال قرار نمی‌گیرد، در حالی که مردم در بسیاری از دیدارهایی که با آنها داریم از ما درخواست ساخت و خواندن سرودهای جدید انقلابی می‌کنند.
وی با انتقاد از جشنواره‌های موسیقی کشور از جمله فجر گفت: جشنواره‌های موسیقی ما رنگی از انقلاب ندارند. یکی از این جشنواره‌ها جشنواره موسیقی فجر است که برای انقلاب هیچ جایی ندارد. شاید بهتر باشد نام این جشنواره تغییر کند و اگر قرار است انقلاب برایش اهمیت نداشته باشد عنوان فجر را با خود یدک نکشد.
گلریز ادامه داد: در این روزهای جنگ فرهنگی، دل مقام معظم رهبری خون است. حضرت آقا در خصوص برخی از برنامه‌های صدا وسیما به ویژه موسیقی بارها تذکر داده‌اند اما توجه جدی نمی‌شود. صدا و سیما از سرودهای انقلابی و موسیقی مرتبط با آن فاصله گرفته است. جالب است وقتی به مدیران صدا و سیما اعتراض می‌کنیم در جواب می‌گویند ذائقه مردم تغییر کرده است. خوب چه کسی این ذائقه را تغییر داده است؟ صدا و سیما خودش اولین مسبب این تغییر ذائقه است. این در حالی است که بسیاری از مردم همچنان علاقه‌مند به موسیقی‌های انقلابی هستند.
گلریز در پایان با انتقاد از نادیده‌گرفتن بسیاری از قهرمانان مهم کشور از سوی نهادهای فرهنگی گفت: شهید همدانی و شهید تهرانی‌مقدم به عنوان شهدایی که فعالیت‌های ناشناخته و بسیار مهمی برای امنیت، اقتدار و عزت مردمی ایران داشته‌اند، پس چرا کاری فرهنگی و هنری قوی برایشان انجام نشده است؟
* موسیقی‌های تولید شده راغب با مردم ارتباط ساده و مؤثری داشت
محسن صفایی نویسنده کتاب «بانگ آزادی» نیز در این نشست گفت: مواجهه ما با احمدعلی راغب تازه شروع شده و باز نشر این آلبوم که در سال‌های اول انقلاب اسلامی تولید شد، می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای این مواجهه باشد. به هرحال امروز محمد گلریز در میان ما نشسته است. او مردی است که ما با کارها و سرودهایش زندگی کردیم. اما باید یک نکته را مطرح کرد، اینکه بُعد فرهنگی حوزه موسیقی انقلاب اسلامی رها شده است. در همین چارچوب پرسشی مطرح می‌شود که آیا همه این اولین‌ها می‌تواند به دومین هم برسند؟
وی افزود: اگر ما به یکسری بسته‌بندی‌های فرهنگی در حوزه موسیقی انقلاب اسلامی نرسیم، قطعاً موسیقی انقلاب به فراموشی سپرده می‌شود. آلبوم «صبح شقایق» یک بسته فرهنگی است که امروز بعد از چندین سال دوباره بازنشر شده و کاری کرده که دوباره کنار هم جمع شویم. من امیدوارم مواجهه این آثار استمرار پیدا کند و ما بتوانیم شاهد بازنشر دیگر آثاری از این دست باشیم. آلبوم «صبح شقایق» یک آلبوم پرتره و قهرمان‌محور است که می‌تواند در حوزه موسیقی مورد توجه قرار گیرد. انقلاب اسلامی در حوزه موسیقی طرحی داشته که این آلبوم نمونه بارزی از آن است. یعنی چنین آثاری موجب تولد ژانر قهرمان‌محور در موسیقی شده‌اند. اتفاقاً امروز هم به شدت نیازمند بازخوانی این مسیر پیموده شده است که می‌تواند قابل توجه و بازیابی فکری باشد.
صفایی ادامه داد: انقلاب فضایی را ایجاد کرد که ترانه به معنای موسیقی که قبل از انقلاب شنیدیم، به نفع موسیقی کلاسیک و سنتی کنار برود، اما این آلبوم تلاش کرد تا فرم مردم‌پسند همچنان در بین مردم با قواعد انقلاب اسلامی و تاریخ فرهنگی ما با ترکیب موسیقی ایرانی و کلاسیک نیز معرفی شود؛ مسئله‌ای که ما نتوانستیم آن را در سال‌های بعد ادامه دهیم. این آلبوم گفت‌وگو با مردم را فراموش نکرد، اما باید بپذیریم که این گفت‌وگوی جمعی موسیقی ایرانی در مواجهه با مردم قطع شده است. جنس موسیقی آلبوم «صبح شقایق» یک قدم به نفع مردم در سال‌های ۶۰ جلو آمد. در کار احمدعلی راغب و نسل آنها اتصال به موسیقی روش‌مند و پیشینه دانشگاه‌های آنها باعث شد که موسیقی‌های تولید شده توسط آنها با مردم ارتباط ساده و مؤثری را شکل دهد.
صفایی با اشاره به اهمیت و ضرورت آموزش در حوزه موسیقی گفت: ما در کشورمان همچنان درگیر مسائل آموزش موسیقی هستیم که باید هرچه زودتر به نتیجه برسیم. ما باید سرمشق‌های جدید را در این زمینه شروع کنیم تا بتوانیم شاهد بالندگی موسیقی انقلاب باشیم. متأسفانه ما در حوزه موسیقی هیچ سرفصل آموزشی که در دهه ۶۰ صورت گرفته و حافظه ملی را ساخته نداریم. امروز وقت آن است تا فکر اساسی برای این موضوعات آموزشی در حوزه موسیقی انقلاب باشیم. در این راه تجربه‌نگاری بزرگانی چون محمد گلریز و احمدعلی راغب کار ضروری است که می‌بایست روی آن تمرکز کنیم. این بزرگواران و سایر هنرمندان سرمشق موسیقی انقلاب اسلامی هستند که باید از نسل آنها پیاده شود و به نظرم آلبوم «صبح شقایق» یکی از همین کارهاست که می‌تواند خط مورد نظر را به نسل جدید منتقل کند.
*مهم‌ترین مضمون و ایده هنر انقلاب شهادت است
سید محسن شهرستانی مدیر پژوهشکده فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی هم در این برنامه ضمن قدردانی از مرکز موسیقی حوزه هنری در انتشار آلبوم «صبح شقایق» گفت: هنر انقلاب گنجی است که باید به درستی از این گنج مراقبت کنیم. البته باید حواسمان باشد که همین گنج است که از ما مراقبت می‌کند. اما همین هنر نیازمند روایت جداگانه ای است که چگونه توانسته با زبان هنر، انقلاب را روایت کند. در این راه بی‌توجهی به موضوع مهمی چون «آرشیو» به نوعی قدرنشناسی از این گنجینه هنر انقلاب است.
وی افزود: ما اکنون در شرایطی هستیم که تغییر ذائقه رخ داده است و می‌بینیم که بخش زیادی از این تغییر ذائقه به سمت و سوی بازگشت و رجوع نوستالژیک به تصویرها، نمادها و سمبل‌های دهه ۶۰ است. شرایطی که ما در آثار هنری به وضوح می‌بینیم و می‌توان در این حوزه سرمایه‌گذاری کرد. همین شرایط موجب ترمیم حافظه عمومی می‌شود. به معنای دیگر رجوع به موسیقی اوایل انقلاب نکته خیلی مهمی است که باید به آن توجه کرد. مگر خیلی‌ها به نوستالژی‌های دهه ۳۰ علاقه نشان نداده و این آثار تا این حد مورد استقبال مواجه نشده‌اند؟ پس آیا ما این عرضه را نداریم که بتوانیم با رجوع به آثار فرهنگی هنری دهه ۶۰ به ویژه حوزه موسیقی کارها را به سمت و سوی غنای موسیقی ببریم. مگر همین مستند «بزم رزم» نبود که توانست با استفاده از رویدادهای دهه ۶۰ مخاطبان را به سمت خود جلب کند؟
شهرستانی ادامه داد: باید آرشیو گرانقدر موسیقی انقلابی را در دسترس قرار دهیم و آن را نشر بدهیم. همچنین کار پژوهش و بازخوانی روی این آثار باید انجام شود تا تجربه تاریخی این ملت که تجربه عمیقی بود برای نسل‌های آینده به یادگار گذاشته شود.
مدیر پژوهشکده فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی در ادامه گفت: کارهایی که مرحوم راغب در حوزه موسیقی انقلاب انجام داد، کارهای بسیار ارزشمندی هستند که حتی در دهه هفتاد هم توانست در میدان موسیقی انقلاب حضور داشته باشد. او این موسیقی‌ها را تبدیل به آوای روزمره مردمان ما کرد. اینها مقاطع مهمی از تاریخ کشورمان بود که می‌تواند عرصه خوبی برای بازگشت به ارزش‌های هنری انقلاب اسلامی تلقی شود. استاد راغب در این فضا راه‌های بسیاری باز گذاشت که می‌تواند در دهه چهارم انقلاب با رجوع به تجربه‌های قبلی و استفاده از نشاط امروزی آفریننده آثار ماندگاری باشد. استاد راغب واقعاً زنده است و گوشش به آوای زمان خود شنواست که شما در آثار تولیدنشده وی نیز می‌بینید.
شهرستانی در پایان گفت: مهم‌ترین مضمون و ایده هنر انقلاب شهادت است. شهادت ایده مرکزی هنر انقلاب است. همچنین مفهوم شهادت در فرهنگ ملی ایران، مفهومی بسیار غنی دارد. پس باید ایده شهادت را از راه هنر انقلاب به تمام دنیا عرضه کنیم و از این طریق سهمی در غنای فرهنگ مشترک بشری داشته باشیم. چرا که زبان هنر به خصوص موسیقی، زبانی جهانی است که از ترجمه بی‌نیاز است.
انتهای پیام/
نظر شما